Wel of niet kortwieken...


Voor veel vogeleigenaren is het een dilemma: wel of niet kortwieken. In dit artikel zullen een aantal algemene voor- en nadelen van (niet) kortwieken besproken worden. De uiteindelijke beslissing zal afhangen van uw persoonlijke situatie en de individuele vogel.

 

Onder kortwieken wordt hier verstaan: het afknippen van een deel van de slagpennen van beide vleugels, op een lengte waarbij de vogel nog wel kan vliegen, maar minder hoogte kan maken. Na de rui groeien de geknipte slagpennen weer volledig aan en is de vogel niet meer gekortwiekt.

 

Voor de fysieke en mentale ontwikkeling van een vogel is vliegen een hele belangrijke activiteit. Elke gezonde vogel kan in aanleg vliegen en zal dit vanaf een bepaalde leeftijd gaan doen. Vaardigheden als wenden, landen, hoogte maken, dalen en navigeren, moet een vogel nog wel leren. Daarnaast moet de vogel conditie en spieren opbouwen. Zoals een mens stapsgewijs leert lopen, zo moet een vogel leren vliegen. Het mag duidelijk zijn dat een vogel dit niet allemaal in een paar weken leert. Leren vliegen gaat met vallen en opstaan. Bedenk ook dat de leeftijd waarop een vogel gaat vliegen de meest optimale periode is om dit te leren. Dit wordt ook wel omschreven als het moment waarop een dier “rijp” is om een bepaalde vaardigheid te leren.

 

Veel vogels die wij in de huiskamer houden en op jonge leeftijd aanschaffen, worden in de hierboven beschreven fase gekortwiekt. Een cruciale fase die later niet mee ingehaald kan worden. Op (te) jonge leeftijd wieken, kan leiden tot een onzekere vogel die, ook wanneer hij later niet meer gekortwiekt wordt, nooit meer een hele vaardige vlieger wordt. Maar ook te kort en/of onvolledig wieken, kan een vogel (blijvend) onzeker maken bij bijvoorbeeld het klimmen en klauteren of in de omgang met mensen en andere vogels.

 

Soms veroorzaakt kortwieken veerbeschadigend gedrag. De harde uiteinden die ontstaan na het kortwieken, kunnen irritant in de zij prikken of raar aanvoelen tijdens het poetsen. Hetgeen reden kan zijn om de veren bijvoorbeeld overmatig te poetsen of af te knippen/bijten.

 

Toch kan kortwieken het leven van een huiskamervogel een stuk aangenamer en veiliger maken. Vaak betekent het dat de vogel vaker uit zijn kooi komt en meer onderdeel kan zijn van het gezinsleven. Veel eigenaren ervaren meer rust als ze weten dat hun vogel niet meer overal naartoe kan vliegen. Deze rust is niet alleen prettig voor de eigenaar, maar ook voor de vogel.
Let wel: bovenstaande gaat over de situatie binnenshuis! Buiten kan ook een gekortwiekte vogel wegvliegen en kwijtraken.

 

Afhankelijk van uw situatie en uw vogel, zijn er uiteraard meer specifieke voor- en nadelen te bedenken. Een richtlijn die aangehouden zou kunnen worden is de vraag of het leven aanzienlijk leuker is voor de vogel als deze gekortwiekt is of niet. Anders gezegd, geeft het de vogel meer vrijheid en veiligheid, is er eigenlijk geen verschil of heeft het kortwieken nadelige gevolgen voor de vogel.

 

Wat het besluit ook zal zijn, denk er in ieder geval goed over na wanneer u de vogel kortwiekt en waarom. Hoe oud is de vogel? Is hij al eerder gekortwiekt? In welke conditie is de vogel? Moet het kortwieken voorkomen dat hij van de meubels afblijft? Lopen er de hele dag kinderen in en uit en gaan deuren daardoor voortdurend open en dicht? Bent u bang dat hij tegen de ramen aanvliegt? Valt uw vogel u en/of uw huisgenoten aan? Blijft hij niet op zijn speelboom zitten? Welke andere mogelijkheden zijn er om ongewenst gedrag of gevaarlijke situaties te voorkomen? Wat ontneemt u de vogel als u hem kortwiekt?

 

Het zijn zo maar wat vragen die nuttig kunnen zijn om over na te denken. Durf bij deze overdenkingen eerlijk te zijn naar uzelf én naar uw vogel. Bedenk dat u ervoor gekozen heeft een vogel in huis te nemen en, nog belangrijker, dat deze voor zijn welzijn en veiligheid afhankelijk is van de keuzes die u maakt. Laat deze in het belang zijn van de vogel.

Kortwieken of kort wieken?

 

Persoonlijk ben ik er niet van om te zeggen dat iets goed of fout is. Maar… wat betreft gekortwiekte kromsnavels durf ik toch wel zeggen dat het regelmatig onjuist gedaan wordt.

 

Allereerst kan de manier waarop er gewiekt wordt onjuist zijn. U kunt daarbij denken aan:

- Het te kort afknippen van de slagpennen.
- Het knippen van te veel slagpennen.

- Eén vleugel kortwieken i.p.v. twee.

- Het laten staan van de buitenste slagpennen.

- In een rechte lijn knippen (waardoor er een soort hap uit de vleugel is).

- Slordig knippen, zodat de veren rafelig of beschadigd zijn.


Een combinatie van bovenstaande komt helaas ook regelmatig voor.

 

Naast de manier waarop er gewiekt wordt, is er nog een belangrijk aandachtspunt: de leeftijd van de vogel. Op jonge leeftijd kortwieken kan ervoor zorgen dat uw kromsnavel niet (goed) leert vliegen. Dit is voor de fysieke en mentale ontwikkeling van een vogel een groot gemis. Leren vliegen is namelijk een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling naar volwassenheid. Een vogel die heeft leren vliegen is over het algemeen fitter, meer zelfverzekerd, wisselt in zijn eerste rui alle slagpennen en de kans op plukken en veren beschadigen, als gevolg van de stompjes die ontstaan na het kortwieken, is kleiner. Mijn advies: kortwiek een kromsnavel niet voor zijn 1e levensjaar.

 

Een oudere vogel kan, als gevolg van bijv. artrose, stijf en stram zijn. Je evenwicht kunnen bewaren is dan extra belangrijk en als vogel een stuk makkelijker met twee complete vleugels. Maar een oudere vogel kan zich ook onzekerder voelen als gevolg van verminderd zicht bijv. door staar. Ook dan is een goede balans prettig.

 

Een vervelende bijkomstigheid is dat de mogelijke gevolgen van verkeerd kortwieken vaak onderschat worden. Wat ik regelmatig voorbij zie komen is onzekerheid/angst, niet (goed) leren vliegen, botbreuken en ernstige verwondingen aan o.a. het borstbeen en/of de vleugelpunten als gevolg van vallen, plukken en veerbeschadigend gedrag, slagpennen die heel kort zijn en daardoor niet meegaan in de rui, agressief gedrag en minder of nauwelijks bewegen/spelen.

 

Tot slot, kortwieken betekent voor mij: een korter maken van een deel van de slagpennen, waarbij er in de natuurlijke ronding van de vleugel geknipt wordt. De vogel kan daarna nog wel vliegen, maar minder ver en minder hoog. Op deze manier kunnen ze buiten, als het niet waait (!), veilig even bij mij zitten of ik kan ze probleemloos van binnen naar de buiten volière vervoeren. Daarnaast is de kans dat ze ver komen, wanneer ze bijvoorbeeld ergens van schrikken, een stuk kleiner.

 

Waarschuwingen

- Dat iemand dierenarts is, kweker of iemand die al jaren vogels kortwiekt, is geen garantie dat het goed gedaan wordt.

- Dat een vogel gekortwiekt is betekent niet dat deze niet weg kan vliegen! Er vliegen jaarlijks heel veel gekortwiekte vogels weg waarvan velen niet meer teruggevonden worden.