Een kromsnavel met de hand grootbrengen (handopfok)

In het verleden is verondersteld dat een kromsnavel op jonge leeftijd bij de ouderdieren weghalen en met de hand grootbrengen een betere voorbereiding zou zijn op het leven als huiskamervogel. Inmiddels is er veel onderzoek gedaan naar de gevolgen hiervan op het gedrag en weten we dat er (op termijn) vaak gedragsproblemen ontstaan. Waaronder angst voor mensen, dieren en voorwerpen, agressie, plukken en veerbeschadigend gedrag, overmatig vocaliseren, seksueel gedrag richting de eigenaar en asociaal gedrag richting soortgenoten.

Verschillende factoren spelen een rol in het ontstaan van probleemgedrag. U kunt hierbij denken aan de manier en de leeftijd waarop de jongen bij de ouderdieren weggehaald worden, de manier waarop er gevoed wordt, de omstandigheden waaronder de jongen gehouden worden, het moment en de wijze waarop vaste voeding wordt aangeboden en het gemis aan vaardigheden die de ouderdieren hun jongen bijbrengen. Dit laatste doen ze overigens nog lang nadat de jongen het nest verlaten hebben en zelfstandig in hun voedingsbehoeften kunnen voorzien.

Over het algemeen kunnen we ons goed voorstellen dat het weghalen van de jongen voor zowel de jongen als de ouderdieren een traumatische ervaring is. Niet alleen bij dieren, maar ook bij mensen zien we dat de impact van een traumatische ervaring een belangrijke voorspeller is voor hoe een individu in de toekomst omgaat met veranderingen en stress.

Maar wist u ook dat wanneer er niet op het juiste moment gestart wordt met het aanbieden van vaste voeding, het vele malen langer duurt voordat een kromsnavel zelfstandig leert eten? En dat eigenlijk alleen de ouderdieren weten op welk moment dit is? Of dat jongen die met een voedingssonde (kropnaald) gevoerd zijn op latere leeftijd meer agressie vertonen? En dat jongen die worden blootgesteld aan (kunst)licht op de leeftijd dat ze nog in een donkere nestholte horen te zitten meer angst vertonen? En dat jongen die met de hand grootgebracht worden vrijwel altijd mentaal en fysiek overprikkeld worden? Met bijv. afwijkingen aan het skelet als gevolg. Maar ook dat vaardigheden als poetsen, foerageren en jongen grootbrengen mogelijk minder goed ontwikkeld worden?

Bovenstaande informatie is een greep uit onderzoeken die in de afgelopen jaren zijn uitgevoerd. Uiteraard zullen niet alle mogelijke gevolgen, op elke kromsnavel die met de hand is grootgebracht, van toepassing zijn. Toch denk ik dat we het grootbrengen van papegaaien en parkieten beter over kunnen laten aan de ouderdieren. En ja, dat brengt nieuwe vraagstukken met zich mee.

Zoals zijn jongen die door de ouders zijn grootgebracht geschikt om bij ons in de woonkamer te leven. Worden ze nog tam? Ik denk van wel. Het zal betekenen dat wij als mens meer tijd en energie moeten investeren in het geven, krijgen en behouden van het vertrouwen van de vogel. Én dat we nog meer rekening moeten houden met de verschillen per soort en per individu.

Hebben we hierbij de hulp nodig van de kwekers? Jazeker! Hun rol in de verzorging van en omgang met de ouderdieren en de socialisatie van de jongen is zeer belangrijk.

Is een kromsnavel dan nog wel voor iedereen weggelegd? Waarschijnlijk niet (voor zo ver dat nu wel het geval is). Moeten we onze verwachtingen bijstellen? Absoluut! Maar met de juiste kennis over wat een kromsnavel werkelijk is, tijd, geduld, zelfreflectie, een gezonde dosis humor en respect voor de nieuwe huisgenoot, denk ik dat het mogelijk is.